Ontbijt

Djetis 18

Veel straatventers namen vanwege de strategische ligging Djetis op in hun dagelijkse route. Bij de toegangen tot de zijstraten Pontjowinatan, Kranggan, en Pakoeningratan werden zij opgewacht door hun klanten. In deze buurt woonden veel Indo Europeanen, die tot de middenklasse behoorden. Zij konden zich de aangeboden eetwaren makkelijk veroorloven.
De eersten, die zich in de ochtendschemering vertoonden, waren de verkoopsters van ontbijt. Dit bestond uit warme rijst met toespijs. Wat voedinswaarde betreft kon het een typisch Engels ontbijt zeker evenaren. Populaire toespijzen waren 'goedeg' en 'rawon'. Goedeg met als hoofbestanddeel jonge nangka (jack fruit, Artocarpus Integrifolia)) was en is een echte Djokjase specialiteit. Op verschillende plaatsen in de stad werd goedeg in even zovele smaaknuances verkocht. Kenners konden proeven of de gudeg afkomstig was van Kranggan of van het een kilometer verderop gelegen Danoeredjan. Rawon is een donkerbruine sajoer (soep), die zijn kleur ontleent aan de kloewek vrucht (Pangium edule). Als aan deze rawon klappermelk wordt toegevoegd, dan verandert de naam in brongkos.
Voor een vreemdeling zien deze gerechten er wellicht niet aantrekkelijk uit. Inderdaad, de recepten en de bereidingswijzen hebben uitsluitend de streling van de tong als doel en niet de lust voor het oog.

Wij waren vaste klanten van een paar verkoopsters. René en Jan ontbeten vaak nasi goedeg of rawon. Een portie kostte circa anderhalve cent en voor een halve cent meer kreeg je er een gekookt ei bij. Maud ontbeet onveranderlijk een broodje met kaas of hagelslag. En ik? Een rijstmaaltijd leek mij wel wat, maar het lag voor mij te zwaar op de maag. Ik was voor mijn leeftijd klein en mager. Mijn moeder vond het nodig, dat ik hetzelfde krachtvoer consumeerde als mijn hardwerkende vader. Hij kon met smaak een bord vol havermoutpap weglepelen. Het bleek echter duidelijk, dat de waardering voor havermoutpaap volledig ontbrak in mijn genetische code. Onder de dwingende ogen van Mam kreeg ik weliswaar een hap pap in mijn mond, maar dan zette zich in mijn keel een automatische bankschroef in werking, die het doorslikken blokkeerde. Van alles werd geprobeerd om mij tot het eten van het krachtvoer te bewegen. De pap werd opgeleukt met chocolade en opgepimpt met klontjes boter. Het mocht nauwelijks baten. En als ik naar school ging en stiekem het ontbijt liet staan, dan moest ik het bij thuiskomst alsnog eten voordat ik aan de middagmaaltijd mocht beginnen.

Noot :
Tientallen jaren later komen geleerden tot de ontdekking, dat een groot percentage mensen uit de tropen na de kleuterleeftijd het vermogen verliezen om het enzym lactase in het lichaam te produceren. Lactase dient om melksuiker (lactose) te verteren. Maagkrampen zijn het gevolg van de slechte afbraak van melksuiker.Het is een gevoel van roeringen in de buik. Het is niet erg pijnlijk, maar wel onaangenaam. Bert bleek er ook last van te hebben. Mijn tegenzin in de met melk bereide pap is hiermee op zijn minst gedeeltelijk verklaard.