Besaran

Foto: Op de trap van de Besaran.
In de genummerde rijen van links naar rechts.
1 Onbekend, Bert Doppert, René Doppert
2 John Beem, Oom James Cephas, Maudy Doppert, Jan Doppert, Oom Frans Beem
3 Louis Doppert, Frans Beem
4 Onbekend, Oma Naomi Beem- Cephas, Tante Maggie Beem-Guldenaar, Lies Cephas
5 Tilly Doppert-Beem (Mam), Oom Guus Doppert, Tante Melie Doppert, Tante Louise (Wies) Beem Onbekend
6 Johan Doppert (Pap), Dien Cephas





Ik stond voor de acht meter brede en tien treden tellende trap van de besaran van Kemoedho. (Zie voorplaat Moesson, 34ste jaargang no.7. 1 november 1989) Eenmaal boven herinnerde ik me, dat ik niet lang geleden van een trap met vijf treden was gerold.

Aan de rechterzijde van de voorgalerij had zich een grote kring van verjaardag gasten gevormd. Er werd gekout, gekauwd en gedronken. Aan de linkerkant stonden een paar tafeltjes, waar omheen zich de liefhebbers bridge en andere kaartspelen hadden geschaard.

Tegen de linkermuur van de zitkamer hing een levensgroot ingelijst borduurwerk, dat twee vechtende hanen voorstelde. Daaronder stond de piano. Het was de gewoonte, dat tante Maggie na het avondeten zich aan de piano zette. Om haar heen stelde zich dan het koor van nichtjes en neefjes op. Wij mochten ons verheugen in een breed spectrum van erfelijke eigenschappen, maar helaas was er één talent, dat hoorbaar ontbrak. Geen van ons had een redelijke zangstem. Dit manco compenseerden wij door lekker hard te zingen. Onze luide en schrille kinderstemmen waren tot over de grenzen van de tuin te horen. Begeleid door de piano zongen wij ‘Altijd is Kortjakje ziek’, ‘Daar bij die molen’, ‘Sien, Sien, Sientje laat me los’ en andere Hollandse schlagers.

Na afloop van het vocaal en instrumentaal concert stonden er glazen met tètès en rozenstroop klaar om onze geteisterde kelen te smeren.

Er stonden twee sterk uitvergrote portretten op een standaard elk in een hoek van de zitkamer. De één was van opa Beem en de ander van overgrootpa Cephas. Achter die van opa Beem waren een paar gasolinecylinders en een pomp half verdekt opgesteld. De laatste diende om het gas op de juiste druk te houden. Om een lamp aan te steken moest eerst het kousje met een spiritusvlam op temperatuur worden gebracht. Vervolgens werd voorzichtig het gaskraantje achter de lamp opengedraaid en dan ging floep de lamp aan. Nadat deze procedure voor de negentien andere lampen was uitgevoerd, koesterde het landhuis zich in het zacht gouden licht van de gaslampen

Kazan de djongos was verantwoordelijk voor de verlichting. Op de chauffeur na was hij de hoogste in rang van de stoet bedienden. Hij had een uitstraling, die hem een natuurlijk overwicht bezorgde. Als ik hem in mijn Hollands/Maleis brabbeltaaltje iets vroeg, dan antwoordde hij soms met zijn zware lage stem in Hoog Javaans, ‘Koelò mbòten mengertos, ndòrò’. Het klonk erg plechtig. Het betekende slechts: ‘Ik begrijp het niet’.

Aan de zilveren ketting van zijn zakhorloge was een tijger nagel bevestigd. Zo een tijgernagel maakt een man onweerstaanbaar voor vrouwen. Ik weet bijna zeker, dat het echt helpt. Het aantal vrouwen, dat hij bezat werd echter beperkt door zijn financiële middelen. Daarom had Kazan slechts twee officiële echtgenotes.

Helemaal aan het eind van de achtergalerij, naast de waterput, bevond zich de badkamer. Deze was voorzien van twee grote mandibakken. Met behulp van een emmertje, gajong geheten, kon je het water uit de bakken scheppen en over je heen storten.Deze wijze van lichaamsreiniging werd mandiën genoemd. Men had gemeend, dat bij een groot huis ook een grote badkamer of liever gezegd, een badzaal hoorde. De afstand tussen de evenwijdig geplaatste mandibakken bedroeg enkele meters. Dat maakte de ruimte uitermate geschikt voor een bijzonder elitaire sport. Je wreef de vochtige vloer goed in met Sunlight zeep. Vervolgens kwakte je hier en daar een klodder groene zeep neer. De zachte zeep werd tijdens het spel vanzelf uitgesmeerd. Dan kon het in de betere kringen zo geliefde bipsschaatsen beginnen. Zittend op je bips lekker glijden en pirouettes draaien. Wij hielden daarbij onze hansop aan. Zodoende konden de nichtjes, die op enkele belangijke ondergeschikte punten verschilden van hun neefjes, onbekommerd meedoen aan de bipsschaatssport.

Onvergetelijk voor mij is de sfeer van het oude landhuis van Kemoedho. De stilte van de avond, slechts verstoord door het geluid van de krekels. Het veilige gevoel ondanks het donderend geraas van een tropische stortbui op het grote dak. De honderden larons (vliegende mieren, termieten), die na de regen op het licht afkwamen en het huis binnenvlogen. Het werd een smulpartij voor de tjitjaks (muurhagedissen). Het gekraai van de hanen lang voordat de zon opging. De bedienden, die geluidloos het ontbijt klaarmaakten. Slechts de geur van nasi goreng en krètèk (kruidnagel) sigaretten verraadde hun bedrijvigheid. Een verre herinnering.

Noot voor onze kinderen : Na oom Frans en tante Maggie werd het administrateushuis van Kemoedho bewoond door oom Albert en tante Aaien Ameln. Inderdaad, het waren de ouders van oom Fred en tante Loes. Tante Aaien is de zuster van oma Fien. Er bestaat een foto van Ma bij het Shiwabeeld.