zondag, januari 25, 2009

Ontberingen

In veel opzichten was de positie van een geïnterneerde slechter dan van een crimineel in een tegenwoordige rechtsstaat. Wij geïnterneerden wisten niet hoe lang onze gevangenschap zou duren. Er was immers geen rechtszaak aan voor af gegaan. Het was moeilijk leven met deze onzekerheid.

Afhankelijk van de behandeling was er ook nog de vraag, 'Overleef ik het?'

Bovendien werden wij geconfronteerd met zaken, die wij nooit eerder ervaren hadden. 'Honger, wat is dat?' Maar in het kamp was hij er altijd, deze trouwe onwelkome metgezel. Van de vroege ochtend tot de late avond, hij was er altijd: Honger. Wij dachten terug aan de korstjes brood, die wij vroeger aan de vogels hadden gevoerd. Hadden wij nu maar een zak van deze korstjes bij ons.

Ik had in het laatste oorlogsjaar vaak mensen op straat zien liggen, die aan voedselgebrek waren gestorven. Ik wist toen niet hoe verschrikkelijk het hongergevoel was, dat aan het overlijden vooraf ging.

Het tekort aan voeding had al gauw twee effecten op ons gevoelsleven. Het verlangen naar sex was verdwenen en wij hadden ons schaamtegevoel verloren. In het kamp Sorabayan wasten wij ons bij de waterput, die tegen nieuwsgierige blikken was afgeschermd door een schutting van gevlochten bamboe. Na een paar maanden was deze geheel weg gerot en vrijwel geheel verdwenen. Zonder ons te schamen wasten wij ons geheel naakt voor een steeds groter publiek. Het bleek voor de dorpsbewoners m/v een bijzondere attractie te zijn. Na enige tijd werd de steeds groter wordende belangstelling de bewakers te gortig. Er kwam een nieuwe schutting.

Er waren ook kleine maar onvergetelijke ongemakken:

De onwelriekende geur van een massa mensen, die dag en nacht in een beperkte ruimte waren opgesloten.

De stank van kleren die binnen werden gedroogd. Vooral in de regentijd verliep het droog proces uiterst langzaam en begon de kleding te beschimmelen.

Hoewel wij al aan bloedarmoede leden was er van de kant van de luizen geen enkele aarzeling deze kostelijke rode vloeistof bij ons af te tappen.

De wandluizen kenden wij. Zij zaten in de stoelen van derderangs bioscopen. Rotan meubels waren voor hen een geliefd woonoord. Deze luizen zijn ongeveer drie millimeter groot en zwart-bruin van kleur. Als je hen dooddrukt verspreiden ze als afscheid van het leven een geur van bittere amandelen.

Velen van ons kenden het bestaan niet van klerenluizen. Het zijn heel kleine beestjes, nog kleiner dan speldenknoppen. Ze verscholen zich in de naden van de kleren en kropen in het weefsel van de dekens.

Overal jeukte de huid van onze magere lichamen. Pas op dat je de luizen beet niet open krabt, want dan krijg je een zweer, die moeilijk geneest. Wij waren constant op luizen jacht.


Van half oktober tot eind december 1945 was in de kampen rond Djokja de voedselsituatie zeer zorgwekkend. Bij ons zaten een paar overlevenden van een Japans strafkamp. Het was niet erg opwekkend, wat zij ons vertelden, 'In het strafkamp Ngawi was na zes maanden de helft van de gevangenen van honger omgekomen. Wij krijgen hier nog minder te eten dan in Ngawi.' Het zag er naar uit, dat in januari het grote sterven zou beginnen.


Het verhaal deed de ronde, dat enkele dagen voor Kerstmis Hatta, de vice president van de Republik Indonesia, het 'beschermingskamp' Poendoeng had bezocht. Men opende voor hem de fabriekshal waar enkele honderden mannen dicht opeengepakt waren opgesloten. Hatta keek, rook en deinsde een stap terug. Zijn commentaar was kort en krachtig: 'Dit kan niet!'

Natuurlijk kon dat niet. Nederland behoorde tot de geallieerde mogendheden, die maar kort geleden de Tweede Wereldoorlog hadden gewonnen. De Republik was nog niet internationaal 'de facto' erkend. Deze erkenning kon wel eens uit blijven als burgers van een geallieerde mogendheid na de oorlog bij duizenden van honger zouden omkomen.

Vanaf januari 1946 werd de voedselverstrekking wat ruimer en de medische zorg verbeterd. Voor sommigen was het net te laat. Onder hen was de man, die later mijn schoonvader had moeten worden; de vader van Julie.

0 reacties:

Een reactie posten

Aanmelden bij Reacties posten [Atom]

<< Homepage