Oud en Nieuw bij Oma Naomi

Het was een traditie, dat het vrijwel complete aantal kinderen en kleinkinderen Oud en Nieuw vierden bij Oma Naomi, mijn grootmoeder van moederskant.

Zij woonde in Djokja aan een doodlopende particuliere weg (zie de verhalen ‘Koken voor de Sultan’ en ‘Eigen Weg’ op www.doppert.nl). Oma’s huis was in letterlijke zin een rechttoe rechtaan huis. Het had een aan twee zijden open voorgalerij; daarachter een lange galerij waar drie slaapkamers aan lagen; aan het eind verbrede zij zich tot een eet-zitkamer; dan zette de galerij zich voort en liep langs de keuken, waterput, badkamer enz. Een tuin van enkele meters breed liep van voor tot achter langs het huis. Er groeiden wat struiken met bloemen en bomen met verschillende citrusvruchten zoals de kleine djeroek nipis (limoen) en de djeroek bali, zo groot als een kinderhoofd.

‘Mam er ligt een grijs poeder op de djeroekblaren. Wat is dat?’, vroeg ik.

‘Het is asregen van de Merapi,’ verklaarde Mam het verschijnsel.

Ik keek naar boven. Een vage zon scheen door een ‘mist’ van as.

Spekkoek en ajam kodok behoorden tot de lekkernijen, die bijdroegen tot het feestelijk gevoel met Kerst en Oud en Nieuw (voor de recepten zie www.smulweb.nl) . Oma zorgde voor de spekkoek. De gelaagde koek wordt gemaakt door beurtelings een licht en een meer gekruid donker beslag te bakken. Tegenwoordig gebruikt men hiervoor een elektrische oven met bovenwarmte. Die had Oma niet. Zij bakte de koek op een anglo (houtskool fornuisje van gebakken klei). De bovenwarmte werd verkregen door gloeiende kooltjes op het deksel van het bakblik te plaatsen. Hoe dunner de lagen hoe groter de esthetische waardering was.

Tante Jo, een oudere zuster van mijn moeder was kokkin/huishoudster bij het gezin van de resident van Bandoeng. Zij nam de bereiding van de ajam kodok voor haar rekening. Niet voordat de kip was geslacht, moest zij met vaardigheid uit haar vel gesneden worden. Bij deze operatie mocht de huid vooral niet worden beschadigd. De vlerken en de poten hoefden niet van het vel ontdaan te worden. Het kippenvel werd gevuld met gehakt, dat men naar eigen keus kon samenstellen. Tenslotte werd het vel dichtgenaaid. Het resultaat leek op een reusachtige kikker. Vandaar de naam ajam kodok wat letterlijk kip kikker betekent. In het Nederlands zou men het gerecht kikkerkip kunnen noemen wat een leuke alliteratie oplevert.

Oudejaarsviering was voor mij meestal weinig schokkend. Om 20.00 uur werd ik in bed gestopt. Een kwartier voor het uur 00.00 tilde één of ander familielid me uit bed en liet mij nog slaperig op mijn benen staan. Tijdens het lawaai van het vuurwerk at ik een plak spekkoek en lepelde een glas alcoholvrije bowl op. Wanneer op het afgesproken uur iedereen elkaar ging zoenen maakte ik dat ik weg kwam en verstopte me in bed.

Op 1 januari stroomde het huis even snel leeg als het de dag tevoren was volgelopen. Twee januari was immers een gewone werkdag. Alle ooms, tantes, nichten en neven reisden weer naar huis.

Wij konden lekker blijven. Pap reed even naar Klatèn en haalde ons in het weekend weer op.