Semarang

Toeban, Afdelingsbank.
In dit kantoor werd kerk gehouden en zijn Bert, René en Jan gedoopt in april 1924.

Tot mijn verwondering was Jan nog niet in Batavia aangekomen. Iedereen die ooit in een Japans kamp was opgesloten werd met voorrang geëvacueerd. Daar hoorde Jan ook bij. Bij het Rode Kruis dat alle in Batavia aangekomen ex-geïnterneerden registreerde wist men van niets. Zijn naam kwam op geen enkele lijst voor. Bij geruchte had ik vernomen, dat hij al in september moest zijn vertrokken. Mam had mij geschreven, dat hij in zeer slechte toestand uit de gevangenis van Bantoel was gekomen. 'Hij is al goed opgeknapt', had zij er geruststellend aan toegevoegd. Hoewel ik alle reden had tot ongerustheid, weigerde ik te geloven, dat hij overleden was.

Elke dag was ik om 10 uur in het Minangkabau kamp. Omstreeks die tijd arriveerden de transporten uit het binnenland. En eindelijk zag ik hem staande in een vrachtauto aankomen. Opgelucht zwaaide en sprong ik om zijn aandacht te trekken. Hij had mij al gauw in de gaten en groette enthousiast terug.

Het was 17 december 1946.

Jan vertelde, dat hij drie maanden eerder dan ik uit Djokja was vertrokken. Maar in Gombong, een stadje enkele tientallen kilometers ten westen van Djokja, moesten alle evacués uitstappen. Zij werden weer in een kamp ondergebracht en vervolgens administratief vergeten. Op een dag kwam er een officier van het Indonesische leger het kamp inspecteren. Hij behoorde tot de Djokjase adel en bezat voor de oorlog de financiële middelen om de HBS te volgen. Met een 'Hallo Jan, wat doe jij hier', begroette hij zijn vroegere medeleerling, 'Volgens mijn papieren moet je al lang in Batavia zitten.' Er werd zo snel mogelijk een treintransport geregeld om de gestrande evacués naar Batavia te brengen.

Jan en ik bleven slechts enkele dagen bij tante Wies. Er was plaats op de boot naar Semarang.

Ik denk , dat het vaartuig behoorde tot de weinige schepen, die nog over waren van de eens zo grote KPM vloot. De Koninklijke Pakketvaart Maatschappij verzorgde voor de oorlog de scheepsverbinding tussen de duizenden eilanden van de Indische Archipel.

Van deze bootreis herinner ik mij niet veel meer dan de typische geur van smeerolie vermengd met de etenslucht van een keuken. Tientallen jaren later kwam ik dit geurenmengsel weer tegen op de boot van Hoek van Holland naar Harwich.

Op de rede van Semarang stapten wij over op een motorboot, die ons naar de kade voer. Het blijde weerzien met Pap werd echter getemperd door de afwezigheid van Mam en Maud, die nog ergens in een kamp in Djokja verbleven.

Pap had een appartement in de 'van Deventerschool' dat net genoeg ruimte bood voor ons drieën.Jan en ik lieten 'historische' foto's maken, die lieten zien hoe wij er uit zagen toen wij net uit het kamp kwamen. Wij droegen de door het Rode Kruis verstrekte kaki overhemden uit resterende Amerikaanse leger voorraden.

Jan verliet ons al na ongeveer twee weken. Bij het begin van de oorlog zat hij in de hoogste klas van de HBS. Hij had het vaste voornemen om verder te studeren. Dat werd echter door de oorlog en revolutie gedurende vijf jaar onmogelijk gemaakt.

Er bleek nu een plaats voor hem te zijn bij de artsen opleiding in Batavia. Het was zeker niet zijn eerste keus maar in elk geval beter dan niets doen. Oom Broer en tante Wies zorgden voor onderdak.

Het was nog maar kort geleden, dat er duizenden mensen op straat stierven van honger. Was dat de reden, dat men de stoffelijke overschotten met zo weinig respect behandelde? De lijken voor de anatomische les werden op een matje gelegd en aan de benen gesleept naar de practicum zaal.Toen een stoffelijk overschot langs kwam keek hij met één oog Jan aan alsof het wilde zeggen 'Vergeet mij niet'. Het werd voor Jan inderdaad een onvergetelijk voorval.

Hoera! Jan kon als corveeër op een boot naar Holland reizen. Hij kreeg er klimatologisch een warm welkom. De zomer van 1947 was de warmste sinds mensenheugenis. Hij schreef zich in aan de Rijksuniversiteit Leiden. Voor welke studie? Geologie natuurlijk. Het waren de horizontale strepen in het gebergte van Wanoedjojo, die zijn interesse in dit vak hadden opgewekt